ساختمان تاج

در تاج هر دندان از خارج به داخل سه لایه وجود دارد. مینا، عاج و مغز دندان

مینای دندان

مینای دندان سخت‌ترین عضو بدن از لحاظ استحکام می‌باشد و بعنوان یک پوشش کل تاج دندان را می‌پوشاند و در واقع چیزی که در دهان از یک دندان سالم مشاهده می‌کنیم همان مینای دندان است. ضخامت این لایه متغیر بوده و در بعضی جاها تا ۳ میلیمتر می‌رسد. پس قسمتی از تاج دندان که در دهان قابل مشاهده و لمس است، مینا نامیده می‌شود سایر قسمتهای تاج در زیر مینا قرار دارند.

عاج دندان

عاج حجم اصلی دندان را تشکیل می‌دهد و به عنوان یک بافت زنده به حساب می‌آید که توسط پوششی از مینا در قسمت تاجی و الیاف نگهدارنده در قسمت ریشه پوشیده شده است در وسط مینا پالپ دندان واقع است که شامل عروق و اعصاب دندان می‌باشد. عاج قسمتی است که در زیر مینا قرار گرفته و استحکام آن از مینا کمتر است. همچنین بر خلاف مینا بافتی زنده بوده و در مقابل تحریکات حساسیت نشان می‌دهد. رنگ عاج زرد روشن است.

مغز یا پالپ دندان

در وسط هر دندان حفره ای وجود دارد که حاوی اعصاب و رگهای خونی است و به آن مغز دندان می‌گویند. پالپ در اصطلاح عامیانه عصب دندان نامیده می‌شود ولی در واقع عصب دندان قصمت جزئی از این بافت است. بافت همبندی همراه با عروق و اعصاب و بافت لنفاوی و اعصاب از ضمائم آن می‌باشد. پالپ دندان غیر از اعصاب حسی که دارد ضائده‌هایی به داخل عاج فرستاده که طراوت و رطوبت دندان را تامین می‌کند و دندان عصب کشی شده خشک و شکننده می‌شود. یک دندان تا هنگامی زنده است که مغز آن سالم باشد. هرگاه در اثر پوسیدگی ، ضربه یا عامل دیگری به مغز دندان آسیب برسد، معمولا دچار دندان درد می‌شویم. گاهی آسیب وارده باعث مرگ مغز دندان می‌شود. در چنین مواردی برای جلوگیری از عوارض بعدی باید به دندانپزشک مراجعه نمود. 

ساختمان ریشه دندان

ریشه دندان نیز از سه لایه تشکلیل می‌شود که بترتیب از خارج به داخل عبارتست از : سمان. عاج و مغز دندان .

سمان چیست؟

سمان لایه نازکی است که در سطح خارجی ریشه دندان قرار دارد. در زیر سمان عاج وجود دارد که ادامه همان عاج است که در قسمت تاج دندان می‌باشد. مغز دندان موجود در ریشه هم در ادامه مغز دندان است که روی آن را عاج پوشانده است. روی عاج در قسمت تاج دندان مینا و در ریشه سمان قرار دارد.

سطوح دندان

تاج دندان دارای چند سطح است:

• سطح خارجی یا لبیکه به طرف لبه ها قرار دارد.
• سطح داخلی یا سطح زبانیکه در دندانهای پائین به سمت زبان و در دندانهای بالا به سمت سقف دهان است.
• سطح بین دندانسطح بین دندانی ، سطح بین دو دندان مجاور را می‌گویند.
• سطح جونده که در دندانهای جلو باریک و تیز و در دندانهای عقب پهن و ناهموار است.

قسمتهای مختلف بافتهای نگهدارنده

• استخوان فک:هر کدام از فکها سوراخهایی دارد که دندانها در داخل آنها واقع است. کله پاچه که خوردید به دندانهای واقع در داخل فک گوسفند دقت کنید فک انسان هم خیلی شبیه آن می‌باشد.

• لثه:لثه دندان برای همه آشنا است و در رعایت بهداشت دهان و دندان اهمیت بسزایی دارد. لثه باید چسبندگی محکمی به دندان داشته باشد و اگر این چسبندگی به هر علتی کاهش پیدا کند باعث تجمع غذایی و انواع بیماریهای لثه ای میشود رنگ طبیعی لثه سالم صورتی رنگ می‌باشد و نمایی مثل پوست پرتغال باید داشته باشد.

• الیاف پریودنتال:یا الیاف نکه دارنده باعث چسبیدن محکم دندان از قسمت ریشه به استخوان فک می‌شود‌. موقعی که لثه آسیب ببیند مواد غذایی و میکربها داخل این بافت شده ضمن تخریب آن باعث تحلیل استخوان اطراف ریشه شده و در نهایت باعث شل شدن دندان می‌شود. در موقع شل شدن دندان استخوان اطراف ریشه تحلیل می‌رود و پیوند ریشه با آن از بین می‌رود عروق و اعصاب از طریق سوراخهایی که در انتهای ریشه دندان واقع هستند وارد پالپ دندان می‌شوند. این سوراخها در موقع عصب کشینقش خیلی مهمی بازی می‌کنند.