ساختمان تاج

در تاج هر دندان از خارج به داخل سه لایه وجود دارد. مینا، عاج و مغز دندان

مینای دندان

مینای دندان سخت‌ترین عضو بدن از لحاظ استحکام می‌باشد و بعنوان یک پوشش کل تاج دندان را می‌پوشاند و در واقع چیزی که در دهان از یک دندان سالم مشاهده می‌کنیم همان مینای دندان است. ضخامت این لایه متغیر بوده و در بعضی جاها تا ۳ میلیمتر می‌رسد. پس قسمتی از تاج دندان که در دهان قابل مشاهده و لمس است، مینا نامیده می‌شود سایر قسمتهای تاج در زیر مینا قرار دارند.

عاج دندان

عاج حجم اصلی دندان را تشکیل می‌دهد و به عنوان یک بافت زنده به حساب می‌آید که توسط پوششی از مینا در قسمت تاجی و الیاف نگهدارنده در قسمت ریشه پوشیده شده است در وسط مینا پالپ دندان واقع است که شامل عروق و اعصاب دندان می‌باشد. عاج قسمتی است که در زیر مینا قرار گرفته و استحکام آن از مینا کمتر است. همچنین بر خلاف مینا بافتی زنده بوده و در مقابل تحریکات حساسیت نشان می‌دهد. رنگ عاج زرد روشن است.

مغز یا پالپ دندان

در وسط هر دندان حفره ای وجود دارد که حاوی اعصاب و رگهای خونی است و به آن مغز دندان می‌گویند. پالپ در اصطلاح عامیانه عصب دندان نامیده می‌شود ولی در واقع عصب دندان قصمت جزئی از این بافت است. بافت همبندی همراه با عروق و اعصاب و بافت لنفاوی و اعصاب از ضمائم آن می‌باشد. پالپ دندان غیر از اعصاب حسی که دارد ضائده‌هایی به داخل عاج فرستاده که طراوت و رطوبت دندان را تامین می‌کند و دندان عصب کشی شده خشک و شکننده می‌شود. یک دندان تا هنگامی زنده است که مغز آن سالم باشد. هرگاه در اثر پوسیدگی ، ضربه یا عامل دیگری به مغز دندان آسیب برسد، معمولا دچار دندان درد می‌شویم. گاهی آسیب وارده باعث مرگ مغز دندان می‌شود. در چنین مواردی برای جلوگیری از عوارض بعدی باید به دندانپزشک مراجعه نمود. 

ساختمان ریشه دندان

ریشه دندان نیز از سه لایه تشکلیل می‌شود که بترتیب از خارج به داخل عبارتست از : سمانعاج و مغز دندان .

سمان چیست؟

سمان لایه نازکی است که در سطح خارجی ریشه دندان قرار دارد. در زیر سمان عاج وجود دارد که ادامه همان عاج است که در قسمت تاج دندان می‌باشد. مغز دندان موجود در ریشه هم در ادامه مغز دندان است که روی آن را عاج پوشانده است. روی عاج در قسمت تاج دندان مینا و در ریشه سمان قرار دارد.

سطوح دندان

تاج دندان دارای چند سطح است:

  • سطح خارجی یا لبیکه به طرف لبه ها قرار دارد.
  • سطح داخلی یا سطح زبانیکه در دندانهای پائین به سمت زبان و در دندانهای بالا به سمت سقف دهان است.
  • سطح بین دندانسطح بین دندانی ، سطح بین دو دندان مجاور را می‌گویند.
  • سطح جونده که در دندانهای جلو باریک و تیز و در دندانهای عقب پهن و ناهموار است.

قسمتهای مختلف بافتهای نگهدارنده

  • استخوان فک:هر کدام از فکها سوراخهایی دارد که دندانها در داخل آنها واقع است. کله پاچه که خوردید به دندانهای واقع در داخل فک گوسفند دقت کنید فک انسان هم خیلی شبیه آن می‌باشد.

  • لثه:لثه دندان برای همه آشنا است و در رعایت بهداشت دهان و دندان اهمیت بسزایی دارد. لثه باید چسبندگی محکمی به دندان داشته باشد و اگر این چسبندگی به هر علتی کاهش پیدا کند باعث تجمع غذایی و انواع بیماریهای لثه ای میشود رنگ طبیعی لثه سالم صورتی رنگ می‌باشد و نمایی مثل پوست پرتغال باید داشته باشد.

  • الیاف پریودنتال:یا الیاف نکه دارنده باعث چسبیدن محکم دندان از قسمت ریشه به استخوان فک می‌شود‌. موقعی که لثه آسیب ببیند مواد غذایی و میکربها داخل این بافت شده ضمن تخریب آن باعث تحلیل استخوان اطراف ریشه شده و در نهایت باعث شل شدن دندان می‌شود. در موقع شل شدن دندان استخوان اطراف ریشه تحلیل می‌رود و پیوند ریشه با آن از بین می‌رود عروق و اعصاب از طریق سوراخهایی که در انتهای ریشه دندان واقع هستند وارد پالپ دندان می‌شوند. این سوراخها در موقع عصب کشینقش خیلی مهمی بازی می‌کنند.

مسواک زدن:

مرحله اول

عمده مسائلی که در ارتباط با طرح مسواک و اثر آن در کاهش میزان پوسیدگی مطرح می شود تبلیغات است و فقط روش صحیح مسواک زدن است که باعث تمیزی دندان ها و لثه می شود. در صورتیکه وضعیت دندان ها و لثه هایتان طبیعی است نوع مسواک شما باید نرم با اندازه متوسط باشد . در صورت وجود هر نوع مشکلی لازم است در مورد نوع مسواک با دندانپزشکتان مشورت کنید. بعد از نخ زدن دندان ، ابتدا مسواک را کمی مرطوب نموده، مقدار کمی خمیر دندان برروی آن قرار دهید. لازم است خمیر دندان در الیاف مسواک فرو رفته باشد. بهتر است از خمیر دندان دارای فلوراید استفاده گردد.

مرحله دوم

مسواک با زاویه ۴۵ درجه بر روی سطح خارجی دندان قرار می گیرد و با حرکات لغزشی با دامنه کوتاه سطح دندان مسواک زده می شود. این عمل برای سطح خارجی تمام دندانها ادامه پیدا می کند.

مرحله سوم

برای اطمینان از تمیز شدن تمام نواحی می توانید با حرکات لغزشی مسواک و چرخاندن آن به سمت سطح جونده دندان ها، از تمیز شدن حاشیه لثه و بین دندان ها اطمینان حاصل نمائید. این کار را برای تمام دندان ها تکرار نمائید .

مرحله چهارم

سطح پشتی دندان های آسیاب کوچک و بزرگ در این مرحله تمیز می شوند . بدین منظور مسواک را با زاویه ۴۵ درجه در سطح پشتی دندان ها قرار داده و با حرکت لغزشی با دامنه کوتاه سعی کنید الیاف آن را به آرامی وارد حاشیه لثه کنید تا نواحی زیر لثه نیز تمیز گردد. برای تمیز شدن کامل نیاز به حرکت ۸-۷ مرتبه مسواک در ناحیه مربوطه می باشد .

مرحله پنجم

پشت دندان های جلو در فک بالا و فک پائین در این مرحله مسواک زده می شود. بدین منظور مسواک را در سطح پشتی دندان ها قرار داده و با حرکت لغزشی آن را تمیز نموده و در انتها مسواک را در فک بالا به سمت پائین و در فک پائین به سمت بالا بکشید.

مرحله ششم

مسواک را با حرکات لغزشی با دامنه کوتاه بر روی سطح جونده دندان ها حرکت دهید ، اینکار را از آخرین دندان یک سمت در هر فک شروع نموده و تا آخرین دندان سمت مقابل ادامه دهید.

مرحله هفتم

الياف مسواک یا پشت مسواک را به آرامی بر روی زبان بکشید تا مواد غذایی باقیمانده از سطح زبان پاک شوند. بدینوسیله می توان از بوی بد دهان پیشگیری نمود.

مرحله هشتم

در انتها دهان خود را با آب شستشو داده و برای بررسی تمیز شدن دندان ها لبخند زده و آنها را از نظر تمیزی کنترل نمائید.

نخ زدن دندان:

امروزه انواع نخ دندان های مومی و غیر مومی، فلورایددار و فاقد فلوراید وجود دارند. نخ دندان فلوراید دار ارجح بوده ، و در صورتیکه دارای دندان های به هم چسبیده هستید که نخ به آسانی از آنها عبور نمی کند از نخ دندان دارای موم استفاده نمائید تا حالت مومی آن در عبور نخ دندان، از بین دندان ها به شما کمک کند. در مواردی با توجه به نوع درمانهای دندانپزشکی انجام شده ممکن است نیاز به وسایل کمکی داشته باشید . در این مورد از دندانپزشکتان راهنمایی بخواهید.

مرحله اول

طول ۳۰ سانتیمتر از نخ دندان را جدا نموده و آنرا دور انگشتان میانی هر دو دست بپیچانید. برای هدایت نخ دندان در بین دندان ها از حرکات انگشتان اشاره و شست در دست کمک بگیرید.

مرحله دوم

با راهنمایی انگشتان اشاره ، نخ را به آرامی در بین دو دندان قرار داده و با حرکت اره مانند سعی کنید آنرا از نقطه تماس دو دندان عبور دهید. این کار را با آرامش انجام دهید تا با حرکت کنترل نشده باعث صدمه به لثه نشوید.

مرحله سوم

 نخ دندان را در دور دندان قرار دهید ، بطوریکه دندان را در برگرفته و شکل قوس C مانند به خود بگیرد. نخ را همزمان بر روی سطح دندان فشار داده و آنرا به آرامی به بالا و پائین حرکت دهید . در سمت لثه ، نخ باید به آرامی در زیر لثه قرار گیرد. با حرکت نخ بر روی دندان و تمیز شدن آن، صدای تمیزی حرکت نخ روی دندان احساس می شود . برای دندان مجاور نیز این حرکت را تکرار نمائید.

مرحله چهارم

قسمت تمیزی از نخ دندان را آزاد نموده ، دندان دیگری را نخ بزنید. این فرایند را برای تمام دندانها بخصوص دندانهای عقب تکرار نمایید.

مرحله پنجم

پس از اتمام نخ زدن تمام دندانها ، دهان خود را با آب شستشو داده و برای بررسی تمیز شدن دندان ها لبخند زده و آنها را از نظر تمیزی کنترل نمائید.

درمان ایمپلنت دندان

اولین استفاده ثبت شده از ایمپلنت های دندانی توسط مایان های باستانی در ۶۰۰ سال قبل از میلاد بود. از آن زمان، ایمپلنت های دندانی و فن آوری اطراف این درمان به طور قابل توجهی تکامل یافته اند. امروزه ایمپلنت دندان درمانی برای افراد دچار کمبود دندان در نظر گرفته شده است.

ایمپلنت دندانی چیست ؟ 

اگر شما یک یا چند دندان را از دست داده باشید و یا کاملاً بدون دندان باشید می توانید به منظور جایگزینی دندانهای ازدست رفته از ایمپلنت استفاده نمایید. ایمپلنت دندانی بخشی است که به عنوان ریشه دندان در داخل استخوان فک قرار گرفته و تاج دندان روی آن قرار می گیرد.

ایمپلنت های دندانی پیچ های تیتانیوم کوچک است که به طور دائمی در استخوان فوقانی و یا پایین شکم قرار می گیرند. در طول زمان، ایمپلنت با استخوانتان ادغام شده و بسیار مشابه ریشه دندان طبیعی شما در استخوان فک استخوان شما عمل می کند. این ادغام نه تنها ایجاد یک پایه پایدار برای اتصال دندان های تک و چند دندان یا پروتزهای به آن، بلکه باعث کاهش میزان استخوان می شود، زیرا این عمل مانند ریشه دندان در استخوان شما عمل می کند.

از مزایای ایمپلنت این است که نیازی به تراشیدن دندانهای مجاور ندارد و در نتیجه هیچگونه آسیبی به سایر دندانها وارد نمی شود. ایمپلنت به عنوان بهترین راه حل برای جایگزینی دندانهای از دست رفته شناخته شده است، چرا که ظاهری طبیعی دارد و با دندانهای طبیعی افراد هیچگونه تفاوتی ندارد. بیمار در هنگام صحبت کردن و غذا خوردن کاملاً احساس آسایش می کند.

ایمپلنت چگونه عمل می کنند؟

از ایمپلنت می توان به عنوان ریشه دندان جهت نگهداری روکش هایی که جایگزین تاج دندان می شوند استفاده کرد که این روکش ها بطور ثابت توسط چسب های دندانپزشکی به ایمپلنت چسبانده می شوند. همچنین در مواردی که برای دندانهای مصنوعی فرد گیرکافی در دهان نداشته باشد، می توان از ایمپلنت به عنوان محل گیر مناسبی جهت ثابت نگداشتن دندان مصنوعی استفاده نمود.